มีเครื่องดื่มกาแฟในประเทศมาเลเซียอยู่ชนิดหนึ่งซึ่งได้รับความนิยมไม่เสื่อมคลาย จากยุคโกปี้เตี่ยมแรกเริ่มเคลื่อนตัวเข้าสู่ยุคร้านกาแฟสากลนิยมสมัยใหม่ที่เต็มไปด้วยเครื่องดื่มกาแฟมากมายหลากหลายประเภท กาแฟสูตรดั้งเดิมตัวนี้ก็ยังคงมีมนต์ขลังเปี่ยมพลังดึงดูดใจ ใช่ครับ…ผู้เขียนกำลังพูดถึง “White Coffee” หรือ “กาแฟขาว” ที่คนไทยเรารู้จักกันเป็นอย่างดี
คำว่ากาแฟขาวไม่ได้หมายถึง “เมล็ดกาแฟมีสีขาว” แต่คือวิธีการคั่วกาแฟที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว
คิดค้นขึ้นโดยชาวจีนจากไหหลำที่อพยพเข้ามาอาศัยยังย่านเมืองเก่าที่เรียกว่าโอลด์ทาวน์ ของเมืองอิโปห์ รัฐเปรัก ประเทศมาเลเซีย ตั้งแต่ยุคศตวรรษที่ 19 ซึ่งเป็นช่วงที่อุตสาหกรรมเหมืองแร่ดีบุกเฟื่องฟู
อังกฤษในฐานะเจ้าอาณานิคม เป็นคนแนะนำกาแฟเข้าสู่มาเลเซียในศตวรรษที่ 18 มีปลูกกันทั้งสายพันธุ์โรบัสต้า, อาราบิก้า และไลเบอริก้าที่มีพื้นที่ปลูกมากที่สุด โดยปกติชาวตะวันตกชอบดื่มกาแฟดำ แต่ชาวไหหลำในเมืองอิโปห์ เห็นว่า “ขมไป” จึงหาทางเปลี่ยนรสชาติกาแฟให้เหมาะกับรสนิยมชาวตะวันออก
เริ่มต้นด้วยการคิดค้นเทคนิค “การคั่ว” และ “การชง” ที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวขึ้นมา
วิธีการคือ คั่วเมล็ดกาแฟโดยใช้ถ่านไม้ จะใช้ไฟอ่อนๆ เพื่อลดทอนความขมและความเปรี้ยวของกาแฟลง มีการนำ “เนยเทียม” หรือ “มาการีน” เข้าไปคลุกเคล้าผสมกับเมล็ดกาแฟ ทำให้หลังจบการคั่ว สีเมล็ดกาแฟจะออกโทนน้ำตาลอ่อน สมัยนั้นนิยมนำไปชงเป็นกาแฟร้อนแล้วเติมนมข้นหวานลงไป พอคนให้เข้ากัน น้ำกาแฟก็กลายเป็นสีน้ำตาลอ่อน จึงเป็นที่มาของกาแฟขาวนั่นเอง รสชาติก็จะออกโทนเข้ม-หอม-หวาน-มัน ตามแบบฉบับกาแฟโบราณ
กาแฟขาวที่เป็นหนึ่งในเมนูกาแฟโบราณร่วมรากเหง้าวัฒนธรรมกาแฟอาเซียน ถ้าเป็นบ้านเราก็เรียก “โกปี๊” ซึ่งแพร่ความนิยมไปตามร้านกาแฟโกปี้เตี่ยมทั่วภูมิภาคนี้มาตั้งแต่ปีค.ศ. 1950 ต่อมาจึงพัฒนามาอยู่ในรูปแบบกาแฟอินสแตนท์ทั้งแบบซองและแบบขวด
จึงกลายเป็นเครื่องดื่ม “ตัวท็อป” ระดับเสาหลักในแบบซิกเนเจอร์ ที่ขาดไม่ได้สำหรับอุตสาหกรรมกาแฟมาเลเซียในปัจจุบันไปแล้ว
ปัจจุบัน ในเซกเม้นต์กาแฟสำเร็จรูปมาเลเซียต้องถือว่ากาแฟขาวมาแรงสุดๆ ใครทำตลาดกาแฟเซกเม้นต์นี้ต้องทำกาแฟขาวออกมาทุกเจ้าไป เพียงแต่ว่าพอทำเป็นกาแฟอินสแตนท์ รูปแบบและสูตรส่วนผสมจะแตกต่างออกไปจากอดีตที่เป็นกาแฟคั่วบด จากกาแฟบวกนมข้นหวานกลายมาเป็นกาแฟกับครีมเทียม อาจมีเพิ่มน้ำตาลทรายหรือน้ำตาลกรวดเข้าไปด้วยในแบบ 3-อิน-1 และพยายามปรับจูนกลิ่นรสให้ใกล้เคียงของดั้งเดิมมากที่สุด
แต่ทุกเจ้าต้องเขียนคำว่า “White Coffee” ตัวโตๆ บนฉลาก ให้เห็นกันจะๆ ชัดเจน
ผู้เล่นน้อยใหญ่ในตลาดกาแฟซองแดนเสือเหลืองแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม ประกอบด้วยธุรกิจเจ้าถิ่น, ธุรกิจต่างประเทศ และธุรกิจท้องถิ่นที่ถูกบริษัทต่างประเทศซื้อกิจการไป
กลุ่มแรกเป็นร้านกาแฟยุค “โกปี้เตี่ยม” ซึ่งสืบทอดกิจการกันมาหลายรุ่นแล้วก็มีหลายรายด้วยกัน ซึ่งรวมไปถึงธุรกิจกาแฟรายใหม่ๆด้วย, กลุ่ม 2 มี “เนสกาแฟ” เป็นเจ้าใหญ่ที่มีส่วนแบ่งตลาดไม่น้อยทีเดียว ตามด้วยกลุ่ม 3 ได้แก่ “ยาคอบส์ ดาวเออร์ เอ็กเบิร์กส์” ที่มีแบรนด์กาแฟมาเลเซียอยู่ในพอร์ตหลายแบรนด์
“เอ็กชอง” (Aik Cheong), “โอลด์ทาวน์ ไวท์ คอฟฟี่” (OldTown White Coffee), “อาฮวด” (Ah Huat), “เช็คฮัพ” (Chek Hup) และ “เหล่า เชียน” (Lao Qian) เหล่านี้เป็นแบรนด์กาแฟที่คอกาแฟเมืองไทยคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี
ปัจจุบัน โกปี้เตี่ยมหลายแห่งมาถึงจุดที่ต้อง “รีเฟรช” ธุรกิจเสียใหม่ แตกลายผลิตภัณฑ์ที่รวมไปกาแฟซองสูตรออริจินัลและสูตรสากล เพื่อรักษากลุ่มลูกค้าเดิมเอาไว้ พร้อมกับสร้างฐานลูกค้าใหม่ไปในตัว ทว่ายังคงเอกลักษณ์ที่สะท้อนถึงตัวตนในอดีตยุคโคโลเนียลผสมผสานวัฒนธรรมจีนเอาไว้อย่างเหนียวแน่น
กาแฟเอ็กชอง จากเมืองมะละกา เปิดร้านกาแฟมาตั้งแต่ปีค.ศ. 1955 ก่อนมาเลเซียได้รับเอกราช 2 ปี กาแฟซอง 3-อิน-1 แบบคอฟฟี่ มิกซ์ บราวน์ ได้รับความนิยมไม่น้อยทีเดียว
กาแฟอาฮวด พรีเซนต์ตัวอาฮวดในฐานะคนชงกาแฟโบราณที่คุ้นตากันในอดีต กาแฟขาวแบบซองของแบรนด์นี้คั่วโดยใช้ถ่านไม้เหมือนในอดีต
กาแฟเช็คฮัพ จากเมืองอิโปห์ หนึ่งในผู้บุกเบิกกาแฟขาว เปิดดำเนินการในปีค.ศ. 1965 ใช้เมล็ดกาแฟเบลนด์จากอาราบิก้าและโรบัสต้า ถ้าเป็นกาแฟซอง 3-อิน-1 จะใช้น้ำตาลกรวดแทนน้ำตาลทราย
กาแฟโอลด์ทาวน์ ไวท์ คอฟฟี่ อีกแบรนด์ดังจากเมืองอิโปห์ ก่อตั้งในปีค.ศ.1999 กาแฟขาวของเจ้านี้ถือว่ามีชื่อเสียงมากๆ มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ใช้เมล็ดกาแฟ 3 สายพันธุ์อาราบิกา, โรบัสตา กับไลเบอริกา
โอลด์ทาวน์ ไวท์ คอฟฟี่ เป็นเชนร้านกาแฟขนาดใหญ่ในมาเลเซีย นอกจากมีสาขาจำนวนมากในประเทศแล้วยังขยายตัวออกไปต่างประเทศด้วย แต่เมื่อปีค.ศ. 2017 มาถูก “เทคโอเวอร์” ไปโดยบริษัทยาคอบส์ ดาวเออร์ เอ็กเบิร์กส์ ยักษ์ใหญ่วงการอาหารและเครื่องดื่มจากเนเธอร์แลนด์
ก่อนหน้านั้นปีค.ศ. 2016 ยาคอบส์ ดาวเออร์ เอ็กเบิร์กส์ เข้าซื้อกิจการบริษัทผลิตเครื่องดื่มสิงคโปร์ชื่อ ซูเปอร์ กรุ๊ป เจ้าของแบรนด์ “ซุปเปอร์กาแฟ” (Super Coffee) และ “กาแฟนกฮูก” (Owl Coffee) ซึ่งซุปเปอร์กาแฟนั้นถือเป็นหนึ่งในกาแฟซองเจ้าใหญ่ของมาเลเซีย
สำหรับกลุ่มธุรกิจกาแฟยุคใหม่สัญชาติมาเลเซียที่หันมาทำกาแฟสูตรดั้งเดิมและสูตรสากล ก็อาทิ “โอเรียนเต็ล โกปี้” (Oriental Kopi),“ทรี ซิสเตอร์ส /เวลส์คาเฟ่” (Three Sisters / Wellscafe),“ซุส คอฟฟี่” (ZUS Coffee) และอื่นๆอีกมาก
ด้วยความแรงต่อเนื่องของกาแฟขาว รายใหญ่ระดับโลกอย่าง “เนสกาแฟ” ต้องออกมาเกาะกระแสบ้างเหมือนกัน โดยเปิดตัวกาแฟขาวสไตล์ย้อนยุคโกปี้เตี่ยมหลายรุ่น ออกจำหน่ายในตลาดมาเลเซีย มีคำว่า White Coffee ติดอยู่บนหน้าซองด้วย
นอกจากเนสกาแฟแล้ว แบรนด์ต่างประเทศที่เข้าไปทำตลาดกาแฟซองแดนเสือเหลืองก็มีอีกหลายเจ้า รวมไปถึงกาแฟ“เขาช่อง” ของไทย, “อิลลี่” จากอิตาลี, “ตรุง เหงียน” ของเวียดนาม และ “โกปิโก้” ของอินโดนีเซีย
ส่วนยาคอบส์ ดาวเออร์ฯ มีกาแฟโอลด์ทาวน์ ไวท์ คอฟฟี่ และซุปเปอร์กาแฟ เป็นหัวหอกในตลาดกาแฟมาเลเซีย รวมไปถึง “แม็กซ์เฮ้าส์”, “มอคโคน่า” และ “เอสเซนโซ่”
บนกาแฟซองของมาเลเซียจะมีชื่อเฉพาะเพื่อระบุถึงชนิดของกาแฟ มาดูกันว่ามีอะไรบ้าง เวลาซื้อหามาดื่มจะได้ไม่พลาดครับ
– kopi kaw (โกปี้เกา) : กาแฟที่มีรสชาติเข้มข้น
– Kopi O (โกปี้โอ) : กาแฟดำใส่น้ำตาล
– Kopi O kosong (โกปี้โอ โคโซง) : กาแฟดำไม่ใส่น้ำตาล
– Kopi C (โกปี้ ซี) : กาแฟใส่นม ใส่หรือไม่ใส่น้ำตาลก็ได้ ว่ากันว่า ตัว “ซี” มาจากตัวอักษรแรกของ”Carnation” ยี่ห้อนมที่นิยมกันมากในมาเลเซีย,สิงคโปร์ และไทย
– kopi Susu (โกปี้ ซูซู) : กาแฟใส่นม เช่นกัน
– Kopi Cham (โกปี้ชัม) : กาแฟผสมชา
– Kopi Tarik (โกปี้ ทาริก) : กาแฟดำที่มีกลิ่นเนยและนม ปกติตอนชงมักตีให้ขึ้นฟอง
– Kopi Coklat (โกปี้ ช็อคแลต): กาแฟผสมหรือใส่กลิ่นช็อคโกแลต
– Kurang Gula : กาแฟที่มีน้ำตาลน้อย หรือหวานน้อย
– Kopi Putih : อีกชื่อของกาแฟขาว
-Kopi Pracampur/Premix : กาแฟสำเร็จรูปพร้อมชงหรือกาแฟอินสแตนท์
“กาแฟขาวนันยาง” (Nanyang White Coffee) ก็เป็นอีกคำที่พบบ่อยในมาเลเซีย นันยางหรือหนานหยาง แปลว่าทะเลใต้ กาแฟขาวนันยางโดยทั่วไปก็คือกาแฟที่ดื่มกันในกลุ่มชาวจีนโพ้นทะเลของเอเชียตะวันออกเฉียง มีวิธีการคั่วและชงเช่นเดียวกับกาแฟขาวอิโปห์
ดังนั้น กาแฟขาวนันยางจึงเป็นคำที่กว้างกว่า ขณะที่กาแฟขาวอิโปห์หมายถึงกาแฟจากเมืองอิโปห์โดยเฉพาะ
ใครไปเที่ยวปีนัง สัมผัสมนต์ขลังเมืองเก่า อยากลองลิ้มชอมรสชาติกาแฟโบราณของที่นี่ดูบ้าง จะพบว่ากาแฟซองและกาแฟคั่วบดจากแบรนด์ท้องถิ่นเก่าแก่หลายเจ้าวางจำหน่ายตามร้านค้าทั่วไป ในจำนวนนี้ผู้เขียนขอแนะนำ “ซิน บุน กี” (Sin Boon Kee) ธุรกิจกาแฟครอบครัวเก่าแก่ที่สุดของเกาะ ก่อตั้งเมื่อปีค.ศ.1944 ตอนนี้ก็ตกมาถึงรุ่นที่ 4 แล้ว
ซิน บุน กี มีชื่อเสียงด้านกาแฟขาวสไตล์ปีนัง และกาแฟดำในแบบฉบับปีนังดั้งเดิมด้วย
แบรนด์กาแฟเก่าของปีนังอย่าง “ซาลูต แบรนด์” (Salute Brand) ก็รากฐานย้อนไปถึงปีค.ศ.1952 ผู้ก่อตั้งมีฉายาว่า “บิดาแห่งกาแฟขาว” โลโก้แบรนด์เป็นรูปทหารเรือยกมือตะเบ๊ะ
แบรนด์กาแฟแทบทั้งหมดในมาเลเซีย คนไทยเรารู้จักกันดีมาหลายปีแล้ว มีผลิตภัณฑ์วางจำหน่ายตามเว็บค้าปลีกออนไลน์และตามซูเปอร์มาร์เก็ตทั่วไป อยากลองชิมกาแฟขาวยุคใหม่สไตล์กาแฟซองว่ามีรสชาติเช่นไร อาจไม่ต้องไปถึงมาเลเซีย แต่ถ้าอยากชิมกาแฟขาวดั้งเดิมในแบบกาแฟสดหรือกาแฟคั่วบด ก็เตรียมพาสปอร์ตกันได้เลยครับ
facebook : CoffeebyBluehill
